Obchody 11 listopada w II RP

19 lat po wydostaniu się Polski z zaborów, w dniu 11 listopada 1937 r. odbyły się pierwsze pełnowymiarowe obchody Święta Niepodległości. Święto państwowe to zostało ustanowione przez ustawę sejmową z dnia 23 kwietnia 1937 roku. Mimo że data 11 listopada była dyskusyjna, prezydent Ignacy Mościcki zdecydował się na podpisane ustawy i zapoczątkowanie wieloletniej tradycji w naszym kraju. Co prawda oficjalne obchody święta w II RP odbyły się jedynie dwa razy, jednak pamięć wśród rodaków nie pozwoliła na utratę pamięci o niepodległej Polsce. Jak wyglądały pierwsze obchody Święta Niepodległości w II RP?

Obchody Święta Niepodległości w latach 1919-1936

Lata 1919-1936 w Warszawie zapisały się w historii pod znakiem świętowania niepodległości w formie uroczystości wojskowych. Wydarzenia te zazwyczaj były organizowane w pierwszą niedzielę przypadającą po 11 listopada. Co prawda w 1919 r. trudno jeszcze było w pełni świętować rocznicę odzyskania niepodległości, ponieważ wciąż na drodze wojennej kształtowały się jeszcze ówczesne granice Rzeczypospolitej. To właśnie dlatego pierwsze pełnoprawne uroczystości w II RP odbyły się dopiero w 14 listopada 1920 r. Podczas uroczystości Józef Piłsudski został uhonorowany buławą marszałkowską za pełnienie funkcji Wodza Naczelnego podczas wojny polsko-bolszewickiej.

W 1926 r. po przewrocie majowym świętowanie niepodległości przyjęło charakter ściśle wojskowy. Dodatkowo Józef Piłsudski pełniący funkcję prezesa ministrów zadecydował o ustanowieniu 11 listopada świętem i dniem wolnym od pracy w urzędach o charakterze państwowym. W roku tym została również zapoczątkowana tradycja przeglądu pododdziałów oraz defilady w Warszawie, która jest kontynuowana do dziś. W 1932 r. natomiast ówczesny Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego dzień 11 listopada ustanowił dniem wolnym od nauki.

Istotnym wydarzeniem było także wydanie rozporządzenia prezydenta w dniu 29 października 1930 r., które powoływało do życia ważne odznaczenia państwowe – Krzyż oraz Medal Niepodległości. Wyróżnienie to było przyznawane osobom, które wyjątkowo zasłużyły się niepodległej Polsce.

Nadanie rangi święta państwowego w 1937 r.

Święto Niepodległości oficjalnie zostało uznane za święto państwowe dopiero 23 kwietnia 1937 r. Data 11 listopada początkowo była przedmiotem dyskusji prawicy i lewicy, jednak to właśnie 11 listopada upamiętniał dzień, w którym Rada Regencyjna przekazała na ręce Józefa Piłsudskiego władzę wojskową. Tego samego dnia Niemcy podpisali w Compiegne zawieszenie broni, kończące oficjalnie I Wojnę Światową. W praktyce obchody państwowe przed wybuchem II wojny światowej odbyły się w 1937 i 1938 roku.

Okres okupacji niemieckiej – lata 1939-1945

Okupacja niemiecka w latach 1939-1945 uniemożliwiła oficjalne obchodzenie polskich świąt narodowych. Rocznica 11 listopada była więc obchodzona w konspiracji, a uczestnicy uroczystości byli narażeni na silne represje. Święto to przyjęło formę sabotażu, a na murach, chodnikach, czy ogrodzeniach malowano hasła przypominające o tożsamości narodu polskiego, które dawały nadzieję. Inną formą było składanie biało-czerwonych kwiatów i proporczyków na pomnikach oraz w miejscach o trwałej symbolice narodowej.

W roku 1945 ustanowiono Narodowe Święto Odrodzenia Polski, które odbywało się 22 lipca i znosiło dotychczasowe Święto Niepodległości. Okres PRL stał się więc czasem, kiedy po raz kolejny listopadowe obchody odbywały się w podziemiach, a przyłapani uczestnicy byli silnie represjonowani.

Fotografia jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported.