Zmiany w Straży Granicznej po przystąpieniu do Schengen
Przystąpienie Polski do Schengen wiele zmieniło w kontekście pracy Straży Granicznej. Podstawę prawną do zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych stanowi Decyzja Rady z dnia 6 grudnia 2007 r. w sprawie pełnego stosowania przepisów dorobku Schengen w Republice Czeskiej, Republice Estońskiej, Republice Łotewskiej, Republice Litewskiej, Republice Węgierskiej, Republice Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republice Słowenii i Republice Słowackiej (2007/801/WE).
Wejście do strefy Schengen – co się zmieniło?
Członkostwo w Unii Europejskiej oraz przystąpienie do strefy Schengen dają możliwość swobodnego podróżowania na terenie krajów członkowskich. Rozwiązanie to nie tylko pozwoliło ograniczyć bariery pomiędzy europejskimi państwami, ale również wpływa stymulująco na wymianę handlową, wartości społeczne oraz kulturalne.
Polska to jedno z państw, które od 21 grudnia 2007 roku zobowiązało się do przestrzegania zasad strefy Schengen. W efekcie granice wewnętrzne kraju mogą być przekraczane w dowolnym miejscu bez obowiązku odprawy granicznej. Zmiana dotychczasowych przepisów nie sprawia jednak, że realizacja zadań ustawowych Straży Granicznej stała się nieaktualna. Dotychczasowe obowiązki formacji zostały w znaczny sposób zmienione, ale służba wciąż jest ważnym elementem gwarancji bezpieczeństwa kraju.
Nowe obowiązki Straży Granicznej
Zniesienie kontroli granicznej osób na granicach wewnętrznych naszego kraju wymagało zweryfikowania dotychczasowego zakresu obowiązków Straży Granicznej. Większość działań zostało skierowane w kierunku kontroli granic zewnętrznych oraz służby wewnątrz kraju, np. w obszar zapobiegania wielu formom patologii i przestępczości o podłożu transgranicznym. Takie obowiązki mają za zadanie zadbać o bezpieczeństwo obywateli oraz poszanowanie prawa na terytorium Polski i krajów znajdujących się w strefie Schengen.
Wśród najważniejszych zadań Straży Granicznej znajdują się:
- kontrola i wykrywanie fałszerstw dokumentów uprawniających do wjazdu i pobytu na terenie Polski oraz całej strefy Schengen,
- realizacja czynności zleconych przez uprawnione organy krajowe oraz zagraniczne działające w ramach Systemu Informacyjnego Schengen (SIS),
- zapobieganie wwożeniu na terytorium Polski materiałów niebezpiecznych i szkodliwych dla środowiska naturalnego, których transport wymaga przygotowania specjalistycznej dokumentacji i przestrzegania wymogów bezpieczeństwa,
- przeciwdziałanie przemytowi narkotyków i środków odurzających,
- przeciwdziałanie wywożenia z Rzeczpospolitej przedmiotów o charakterze zabytkowym, które wymagają zgody organów odpowiedzialnych za ochronę zabytków, zwłaszcza Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków,
- egzekwowanie przestrzegania przez podróżnych wwozu na terytorium RP towarów akcyzowych.
W efekcie działania Straży Granicznej skupiają się nie tylko na granicach Polski, ale również na obszarze całego kraju.
Jakie obowiązki Straży Granicznej pozostały bez zmian?
Istnieje szereg obowiązków Straży Granicznej, które nie zmieniły się wraz z wejściem Polski do strefy Schengen. Wśród nich znajdują się m.in.:
- kontrola legalności pobytu cudzoziemców na terytorium kraju,
- wydawanie decyzji o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium RP,
- przygotowywanie dokumentacji niezbędnej do wnioskowania o wpis, przedłużenie lub wykreślenie osoby z wykazu osób niepożądanych na terenie Polski,
- przyjmowanie wniosków o nadanie statusu uchodźcy w kraju,
- wnioskowanie o wydalenie z terytorium RP.